Jezioro Hańcza

LOKALIZACJA: Pojezierze Wschodniosuwalskie
WSPÓŁRZĘDNE: 54°16’18.1″N, 22°48’51.5″E
POWIERZCHNIA: 304 ha
GŁĘBOKOŚĆ:108m (106,1m)
WIDOCZNOŚĆ:  12m i więcej

Opis

Jezioro to położone na Pojezierzu Wschodniosuwalskim. Jego głębokość wynosi 108,5 m (według najnowszych badań wynosi 106,1 m, starsze dane podają wartości 111,5 m lub 113 m), co sprawia, iż jest to najgłębsze jezioro w Polsce i w całej środkowej części Niżu Europejskiego. Zlewnia jeziora, odwadniana przez sieć cieków i rowów melioracyjnych, zdominowana jest przez tereny rolnicze z fragmentami borów świerkowych i lasów mieszanych oraz niewielkimi obszarami zarośli na terenach podmokłych i nieużytkach. W zlewni zbiornika znajdują się mniejsze zbiorniki wodne: Oklinek, Boczniel, Jegliniszki.

Nazwa jeziora pochodzi z wymarłego języka jaćwińskiego z grupy bałtyckiej

Hańcza to rynnowe jezioro polodowcowe o niskiej trofii (jezioro oligo-mezotroficzne), więc bogatej roślinności w tym jeziorze nie zobaczymy. Na brzegach liczne są głazy, niektóre o kilkumetrowej szerokości. Nagromadzenie głazów jest tak znaczne, że sprawiają wrażenie sztucznie ułożonych (niekiedy grubość warstwy przekracza 2m). Dno jeziora o znacznym nachyleniu (około 12°).

Wody jeziora Hańcza są bardzo czyste, przezroczystość (widzialność krążka Secchiego) dochodzi do 12 m. Dno piaszczysto-żwirowe. W litoralu roślinność wynurzona słabo rozwinięta (ze względu na niską trofię i charakter dna), podobnie jak roślinność zanurzona.

Jezioro ma powierzchnię 304,4 ha, średnią głębokość 38,7 m, długość 4530 m. Położone jest na wysokości 227 m n.p.m. Jest jednym z największych na Suwalszczyźnie. Przepływa przez nie rzeka Czarna Hańcza.

Jezioro ma średnio rozwiniętą linię brzegową z kilkoma malowniczymi zatokami. Poza obniżeniami na krańcach północnym i południowym brzegi akwenu są strome, a nawet bardzo strome: wschodnie, stanowiące moreny czołowe, zajmuje dorodny bór świerkowy; zachodnie, ukształtowane w pagórkowatą wyżynę lodowcową – pola orne i pastwiska. Tylko w okolicy Wsi Hańcza zachował się fragment lasów liściastych z dużym udziałem lipy

W 1974 Hańcza została wpisana na listę Projektu Aqua UNESCO, z powodu swojej głębokości, a zarazem dzięki wysokim, podwodnym ścianom, utworzonym ze zwięzłych osadów polodowcowych.

W jeziorze występują charakterystyczne gatunki ryb dla wód zimnych: miętus pospolity, głowacz pręgopłetwy i białopłetwy, sieja wigierska, sielawa, stynka, okonie.

Nurkowisko

Ze względu na charakter jeziora, dostęp do brzegu na większości linii brzegowej jest utrudniony. Najbardziej znana jest strona wschodnia, gdzie znajdują się parkingi przeznaczone dla nurków. Znajdują się na wschodnim brzegu jeziora, są wyposażone w ławeczki i stoły do rozkładania sprzętu. Wszystkie trzy parkingi są terenem prywatnym i właściciele pobierają opłatę za możliwość skorzystania z tych miejsc.

Parking 1

Pierwszy parking, to miejsce najczęściej i najtłumniej odwiedzane, ponieważ oferuje łatwy dostęp do wody i można tam znaleźć sporo podwodnych atrakcji. Prawdopodobnie najbardziej popularną atrakcją, która znajduje się bardzo blisko, jest iłowa ścianka. Aby do niej dotrzeć wystarczy się zanurzyć na głębokość kilkunastu metrów, następnie skręcić w prawo utrzymując już tą głębokość i przepłynąć kilka minut. Początkowo w zasięgu wzroku jest tylko piaszczysto-żwirowe dno o sporym nachyleniu i kilkoma głazami, po tym docieramy do niemal pionowej ścianki z wyciętymi żlebami i wielkimi, w większości czerwonymi głazami. Ścianka ta ma około 150m szerokości i można podziwiać ją od głębokości 10 do prawie 40 metrów.

Inną atrakcją dostępną z tego parkingu jest łódka wiosłowa. Zanurzając się na wprost zejścia do głębokości 8-10 metrów szukamy konaru drzewa. Następnie płyniemy wzdłuż niego, cały czas zwiększając głębokość, natrafiamy na następny i jeszcze następny, który prowadzi nas lekko w prawo. W momencie gdy docieramy do jego końca, skręcamy w lewo i po krótkiej chwili (jest na prawdę blisko konaru), powinniśmy trafić na łódkę, która znajduje się na głębokości ok 28m.

Równie sławną ciekawostką, co iłowa ścianka, są dłubanki, czyli wyciosane z pni drzew łódki rybackie, szacuje się że zostały wykonane w XVIw. Dotarcie do nich nie jest trudne, choć dostępne tylko dla bardziej doświadczonych nurków, ponieważ znajdują się na głębokości ok 38m. Dotarcie do nich jest dosyć proste, płyniemy do nich wzdłuż tych samych zwalonych pni, jak do łódki, tylko że gdy się skończą, to musimy zwiększyć głębokość jeszcze o 4 metry i skręcić tym razem delikatnie w prawo. W ten sposób dotrzemy do czwartego konara, ktory poprowadzi nas jak po sznurku do celu, czyli zabytkowych dłubanek.

Parking 2

Dojście do wody z tego parkingu jest trochę trudniejsze. Żeby dostać się do lustra wody trzeba pokonać dosyć stromą ścieżką ok 20 metrów w pionie po tym docieramy do drewnianej kładki nad wodą. Stąd można zacząć nurkowanie. Jest to dobre miejsce do nurkowania na wcześnie opisanej ściance iłowej z miętusami. Różnica polega na tym, że po zanurzeniu się i osiągnięciu głębokości 15 metrów należy skręcić w lewo. Zaletą tego miejsca jest to że nie trzeba długo płynąć żeby dotrzeć do ścianki.

Parking 3

Pod względem dojazdu jest to najciekawsze miejsce, bo droga praktycznie kończy się na zalesionej polance tuż nad sama wodą. Zazwyczaj na tym parkingu jest najmniej nurkujących. Miejsce jest wyposażone w drewniane ławy na sprzęt. Miejsce to jest oddalone od najbardziej znanych atrakcji Hańczy. Można nastawić się na zwiedzanie płytszej zatoczki znajdującej się po prawej stronie od parkingu. Obfituje ona w bogatą jak na Hańczę roślinność i można tam znaleźć sporo ryb.

Strona zachodnia

Jest możliwa do zwiedzania praktycznie tylko z wykorzystaniem łodzi. Powodem tego jest stromy brzeg porośnięty gęstym lasem praktycznie na całej długości linii brzegowej. Najwięcej ciekawych rzeczy (choć też przy okazji dosyć głęboko położonych) jest w okolicach żeremi bobrowych znajdujących się niemal na przeciwko parkingów na przeciwległym brzegu. Cumujemy na północ od żeremi. Po wejściu do wody trzeba dopłynąć trochę do brzegu i zanurzyć się. Zanurzając się i płynąc wraz z opadającym dnem możemy dotrzeć do skalnej ścianki na głębokości 30 – 40 m, lub do iłowej ścianki znajdującej sie na głębokości 24 metrów.  Aby dotrzeć do ścianki skalnej trzeba skręcić w prawo i przepłynąć przez rowy i zagłębienia z nadzieją że uda się ją znaleźć. Płynąc w lewo dotrzemy do płytszej, iłowej ścianki z dziurami po miętusach.

Można też odwiedzić głazowisko znajdujące się na łagodnym podwodnym stoku na wysokości zakończenia cypla wdzierającego się w jezioro. Głazowisko znajduje się na głębokości od 15 do 25 metrów.

Trochę na południe, przy półwyspie na wysokości Gościńca, znajdują się jeszcze dwie skalne ścianki. Jedna z nich, znajdująca się bardziej na południe i kończy się na 30 metrach, druga znajduje się głębiej, na głębokości 26 – 38 metrów.

Źródła:

Wikipednia- http://pl.wikipedia.org/wiki/Hańcza_(jezioro)