Jezioro Staw

Jest takie jezioro na polskiej mapie nurkowej, o którym nawet ktoś kiedyś wspominał na forach nurkowych, ktoś się chwalił, że w nim nurkował, ale tak naprawdę to niewielu ludzi o nim wie. Niewielu wie o tym, gdzie ono jest, jak ono wygląda i dlaczego warto w nim zanurkować.

Dwieście siedemdziesiąt pięć kilometrów od Warszawy, tuż obok Suwałk, zaraz obok jeziora Wigry, przytulone do miejscowości Gawrych – Ruda, schowane w malowniczej niecce, otoczone lasami świerkowymi leży jezioro Staw. Jezioro jest małe, płytkie. Wszyscy znawcy spodziewają się więc, że według wszelkich praw natury, wizura powinna być tu podła, co najwyżej przeciętna, a jezioro nie powinno interesować poważnych nurków. Nic takiego. Dzięki bardzo licznym źródłom bijącym, jezioro jest w stanie bardzo szybko wymienić całą wodę. Daje to nam za każdym razem dobre warunki pod wodą – ja tylko zwrócę uwagę, że pierwszy raz nurkowałem tutaj w sierpniu, zaraz po deszczu i przejrzystość wody była zachwycająca.

Ja sam o nim słyszałem lata temu, czytałem jego opis autorstwa mojego nurkowego mentora, Rudiego Stankiewicza, widziałem filmy spod wody. Krystalicznie czysta woda, przepiękne łąki podwodne, liczne kolonie gąbki słodkowodnej. Minęło jednak sporo lat zanim ostatecznie tutaj trafiłem. Jak większość nurków, jadąc w suwalskie, zawsze na celowniku miałem ustawioną Hańczę. W tym roku błąd swój naprawiłem i wykonałem wyskok nad jezioro by zbadać co i jak. Wracałem z wyskoku oczarowany tym, co zobaczyłem pod wodą. Już wtedy zacząłem układać plan jak zorganizować wyjazd w to miejsce większą ekipą.
Plan w cale nie był prosty. W okolicy są liczne miejsca noclegowe, ja jednak szukałem takiego, które ma własny, wygodny dostęp do jeziora, oferuje wygodne miejsca do spania i najlepiej żeby oferowało jeszcze różne udogodnienia dla nurków (chociażby dogodne zejście do wody i kawałek płaskiego terenu, by rozłożyć się ze sprzętem). O sprężarce w okolicy możemy od razu zapomnieć. Był jeden człowiek, który w Suwałkach prowadził szkołę, sprężarkę miał, ale szkołę zamknął i sprężarkę sprzedał. Poradził by jeździć do Jarka Bekiera nad Hańczę. Jedyne trzydzieści kilometrów w jedną stronę. Bez sensu…

Znalazłem Pensjonat „Nad Wigrami”. Chyba najpoważniejsza baza noclegowa nad jeziorem. Zespół kilku budynków, własne pole biwakowe, własny zjazd dla samochodów do jeziora, łódki i przyjemna polanka nad jeziorem. Kilka wariantów spania – najtańsze domki kilkuosobowe – standard „tylko dla twardzieli”, pokoje w średnim standardzie w budynku z jadłodajnią, bardzo przytulne i wygodne. Są jeszcze w osobnym, eleganckim budynku pokoje o wysokim standardzie (jak dla nas to tak za bardzo hotelarsko). No i oczywiście kemping, jak ktoś lubi. Na miejscu jedzenie – w cenie pokoju przyzwoite śniadanie, obiad płatny osobno (generalnie raczej nic nadzwyczajnego, więc chyba warto rozejrzeć się za jakimś jedzeniem w samej miejscowości Gawrych – Ruda). Sprężarkę przywieźliśmy sami, ustalając tylko z gospodarzem, gdzie będziemy ładować butle by nie przeszkadzać nikomu burczeniem spalinowego silnika. Jest to najwygodniejsze rozwiązanie dla grupy do pięciu – siedmiu nurków – jak jednak będzie większa grupa, albo jeszcze trafi się jakiś z twinem… – warto pomyśleć o dwóch sprężarkach, albo o zabraniu większej ilości butli, ewentualnie będziemy jeszcze poszukiwać sprężarkowni w regionie. Pensjonat ogólnie robi dobre wrażenie, jest tu przytulnie i cała okolica ma swój niebanalny urok. Zjazd wąwozem nad jezioro to już całkiem przyjemne doznanie (ale uwaga posiadacze delikatniejszych nurkowozów, mówimy o drodze nie ubitej i dość stromym podjeździe).

Zalogowaliśmy się więc w pensjonacie siedmioosobową ekipą eksplorującą w piątek piątego września. Rzuciliśmy okiem na jezioro, przez chwilę zastanawialiśmy się nad nocnym nurkowaniem, ale wygrało niestety lenistwo i poszliśmy spać, nie cierpiąc ani chwili zwłoki do czekających nas odkryć podwodnych.
Na nurkowania ruszyliśmy zaraz po sobotnim śniadaniu. Utworzyliśmy obóz nurkowy nad brzegiem jeziora, rozłożyliśmy maty, ustawiliśmy sprężarkę i zaczęliśmy omawiać plany, kto gdzie i w jakim celu. Od tej strony jeziora jeszcze nie nurkowałem, zatem każda ekipa miała za zadanie zbadać każdy możliwy kierunek z plaży.
Płynąc w lewo możemy dotrzeć do rur pobierających wodę do stawów rybnych PZW ulokowanych za główną drogą idącą pomiędzy jeziorami Staw i Wigry. To w tym miejscu spodziewaliśmy się znaleźć najliczniejsze kolonie gąbki słodkowodnej. Jednak należy pamiętać, że w tej części jeziora ciężko jest znaleźć więcej niż dwa metry głębokości, a zdarzają się i miejsca dające jakiś metr głębokości. Całe to zakole to jedna wielka płycizna i nasze butle praktycznie co chwile wystawały z wody. Poruszamy się po wspaniałych łąkach obfitujących w życie, jest ciepło i kolorowo. Doskonałe warunki do odkrywania uroku nurkowania w Polsce dla debiutujących nurków. W kilku miejscach możemy natknąć się na dziury wypełnione mgiełką siarkowodoru, też ciekawe zjawisko. My w trakcie pierwszego nurkowania dotarliśmy na sam koniec jeziora, do rur, w poszukiwaniu gąbki. Wygląda jednak na to, że w tym roku gąbka nie zdążyła zbytnio się rozwinąć, lub już zaczęła zanikać. Odnaleźliśmy jedynie niewielkie kolonie porastające kratownice, ale i tak obrazki gąbki w słodkiej wodzie cieszyły oko. Wracając do naszego obozu posuwaliśmy się bliżej brzegu odkrywając różne zagłębienia i śledząc podwodne życie. I tu nastąpiło najbardziej niezwykłe dla mnie podwodne spotkanie. Nigdy nie wpadłbym na to, że będę mógł kiedyś oglądać tak wspaniałą rybę słodkowodną na własne oczy. Nie śmiałem nawet marzyć, że dostąpię zaszczytu oglądania tak niezwykłego stworzenia w polskim jeziorze. Z początku nie wierzyłem swoim oczom, Aga, moja partnurka też podejrzewała, że ma narkozę azotową (na głębokości półtora metra).
Amur i to dorodny amur, Bestia ze Stawu, istny Potwór z jeziora Staw. Masywna ryba o wyjątkowo imponującej sylwetce przepłynęła dostojnie przed naszymi maskami, potem zaczęła się szybko oddalać. Zdołałem strzelić jej kilka zdjęć i nakręcić krótki film, zanim zniknęła nam z oczu. Andrzej, nasz trzeci nurek w zespole, niestety nie miał tego szczęścia i mógł jedynie słuchać naszych okrzyków radości, „ochów” i „achów”. Potem, podczas kolejnych nurkowań gorączkowo rozglądaliśmy się za naszym Potworem mając niewielką nadzieję, że ponownie go spotkamy. Z pierwszej wycieczki wracaliśmy bardzo zadowoleni i całkowicie usatysfakcjonowani. Płynąc przed siebie, na drugi brzeg, znajdziemy kilka głębszych miejsc – do około dwunastu metrów. Widoczność bywa tu jednak różna. W kilku miejscach spadała nawet do jakichś dwóch metrów – głównie w głębszych partiach. Po drugiej stronie brzegu, mniej więcej na wysokości lokalnej „miejskiej plaży” i stojących tu łódek warto pokręcić się przy samym brzegu – to tu właśnie nurkowałem w sierpniu. Woda potrafi być po prostu przeźroczysta, piękne roślinki przeplatają się z powalonymi drzewami. Tutaj lubią stać naprawdę duże szczupaki. Warto popłynąć w prawo, gdzie brzeg staje się bardziej stromy, wypływamy na nasłonecznione stoki i podziwiamy bogactwo podwodnego królestwa – spotykamy raki szlachetne, w tym jednego raka – weterana, pozbawionego jednej pary szczypiec. Wracając znowu zahaczamy o kilka głębszych miejsc, które o tyle są ciekawe, że ukształtowanie dna potrafi czasem zaskoczyć swoją malowniczością. To czasami były takie małe ścianki, w dodatku, w wyższych partiach pokryte roślinnością. W ogóle dno Stawu posiada bardzo ciekawą rzeźbę. Dosłownie na jego środku w kilku miejscach możemy natchnąć się na podwodne wzniesienia, pokryte rdestnicą i innymi roślinami, a potem znowu dno gwałtownie opada na kilkanaście metrów.

Jeżeli popłyniemy w prawo, przy samym brzegu będziemy mieli głównie płycizny i chyba najmniej ciekawą linię brzegową tego jeziora. Tą stronę jednak będziemy musieli dokładniej zwiedzić następnym razem.
W sobotę udało się nam wykonać łącznie cztery nurkowania, w tym nurkowanie nocne. Mój ulubiony typ nurkowania, dużo sobie obiecywałem po nocnym w Stawie. Wychodziłem z wody jednak lekko zawiedziony. Ostatnie genialne nocne nurkowanie zaliczyłem na Zakrzówku, gdzie za jednym razem obejrzałem wszystkie największe ryby Zakrzówka. W Stawie spotkaliśmy liczne szczupaki, raki szlachetne, jednak nic specjalnie nie zmieniło się w odniesieniu do dziennych nurkowań. To było wciąż bardzo udane i piękne nurkowanie, ja jednak podejrzewam, że to jeszcze nie jest to, czym może zaskoczyć nas jezioro Staw w trakcie nocnych wycieczek. Cieszy mnie jednak bardzo, że po każdym nurkowaniu wszyscy nurkujący z nami rozpływali się w zachwytach. Ciągle dziwili się, że w polskim jeziorze może być taka dobra widoczność, że nurkowania płytkie mogą być takie satysfakcjonujące.

W niedzielę udało się nam wykonać dwa nurkowania, w obydwu przypadkach staraliśmy się poznać lepiej głębsze miejsca jeziora i na obu wyprawach odwiedzaliśmy południowo zachodnią linię brzegową. Jak dla mnie jest to najbardziej „widokowa” strona jeziora, oferująca tak zróżnicowane doznania nurkowe, że można tutaj pływać, pływać i pływać. Amatorzy podwodnej fotografii i filmowania będą dosłownie dostawać oczopląsu od obfitości fotogenicznych skarbów jeziora Staw. My po drugim nurkowaniu w niedzielę spakowaliśmy się do aut i rozpoczęliśmy powrót do naszych domów. Wiedzieliśmy jednak wszyscy, że nad jezioro Staw trzeba będzie wrócić i to prędko. Przed nami do odkrycia jeszcze tajemnice północno zachodniego krańca jeziora – z map batymetrycznych wynika, że jest to dość płytka część jeziora, ale nikomu nie powinno to przeszkadzać. Podkreślę tylko jedną rzecz, warto w to miejsce zabrać fajkę nurkową. Wiem, że w Polsce zrobiło się modne pływanie bez fajki. W jeziorze Staw jednak jest to sprzęt bardzo przydatny, wiele odcinków podczas naszych nurkowań mogłem spokojnie pokonać na fajce oszczędzając sobie powietrze na dłuższe wizyty w głębszych partiach jeziora.

autor: Kuba Cieślak